[b]انا لله و انا الیه الراجعون آداب تسلیت گفتن[/b] تسلیت دادن مصیبت زده از آدابی است که رعایت آن موجب تسلی مصیبت زدگان و بالا بردن روحیه افراد است که دچار حادثه ناگوار شده اند و موجب تألیف قلوب است که در روایت به آن تأکید شده و برای آن فضایلی ذکر کرده اند. [b]تسلیت گفتن [/b] همان‌گونه که همراهی و همگامی با شادمانی‌های آدمیان، از تبریک لفظی تا مشارکت در برگزاری جشن‌هایشان، اقدامی مبتنی بر نزاکت، تعاون و در یک کلام امری انسانی محسوب می‌شود، همدردی و سهیم‌شدن در تحمل مصائب انسان‌ها نیز از تسلیت شفاهی گرفته تا همکاری در برپایی مراسم سوگواری آنها، کردار و رفتاری نوع‌دوستانه و بغایت مطلوب به شمار می‌رود. باید توجه داشت که همین غمخواری‌، اظهار همدردی و تلاش برای تسلای خاطر داغدیدگان، خود آدابی دارد که رعایت آنها می‌تواند ما را در رسیدن به اهداف انسانی و عاطفی‌مان یاری دهد و توجه‌نکردن به اصول این فرآیند و فقدان مهارت‌های کافی در این زمینه می‌تواند خود مساله‌آفرین، مشکل‌زا و نقض غرض باشد. برای توجه بیشتر به موضوع، به صورتی خلاصه به ذکر چند قاعده کلی در این حوزه بسنده می‌کنیم. پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) هرگاه تعزیه می گفت می فرمود: آجرکم الله و رحمکم، و هرگاه تهنیت می گفت: می فرمود: بارک الله لکم و بارک علیکم. منتخب میزان الحکمه ومیزان الحکمه ج6ص308 [b]نگویید غم آخرتان باشد [/b] اظهار همدردی و آرزوی خوب برای فرد داغدار نباید در بطن خود خواسته بدی را برای وی به دنبال داشته باشد. عبارت‌هایی مانند خداوند به شما صبر دهد، خداوند به خاطر صبرتان به شما اجر دهد، یا خداوند به شما سلامت دهد یا آرزومند سلامت شما هستیم، می‌توانند مناسب‌تر باشند. به یاد داشته باشیم که دعا و آرزو برای طول عمر داغدیدگان، هرچند ممکن است تلویحا و غیرمستقیم به معنای ایجاد امکان تحمل مصیبت‌ها و تجربه داغ‌های دیگر نباشد اما اثر مثبت آن بیشتر است. [b]فرد داغدیده را منع نکنید [/b] در تلاش برای تسلای خاطر داغدیدگان نباید آنها را از ابراز احساساتی مانند گریه منع کرد. واکنش‌هایی مانند گریه، در تلطیف احساسات و تخفیف فشارهای روانی فرد داغدیده و سوگوار بسیار موثرند و فردی که برای تسلای سوگواران تلاش می‌کند نباید مانع چنین واکنش‌هایی شود بلکه در صورت بروز عکس‌العمل‌هایی مانند دادوفریاد و احیانا واردکردن آسیب به خود است که باید برای بازداشتن فرد هیجان‌زده اقدام کرد. در بسیاری از موارد حتی تشویق فرد مصیبت‌دیده و سوگوار، به ابراز احساسات و به‌خصوص گریه، می‌تواند نقش موثر و مثبتی در آرامش و تسلای خاطر وی ایفا کند. [b]ابراز رضایت نکنید [/b] به هیچ‌وجه نباید به زعم ایجاد آرامش در افراد داغدیده، به‌گونه‌ای از مرگ عزیزشان ابراز رضایت کرد. مثلا این عبارت که «راحت شد» یا «آنگونه زندگی به چه دردش می‌خورد» ، تذکر این نکته‌ها که به هر حال اتفاق رخ‌داده به‌گونه‌ای خواست و تقدیر الهی بوده و کسی از حکمت آن مطلع نیست، آرامش‌بخش است زیرا ابراز رضایت مستقیم از مرگ بستگان یا دوستان نیست بلکه ابراز رضایت از اراده پروردگار است. [b]مجلس گرمکن نباشد [/b] مطلقا نباید با قصد گرم‌کردن مجلس عزاداری، بر زخم داغداران نمک پاشید. عده‌ای می‌پندارند که بدین‌گونه با به گریه‌انداختن عده زیادی بر همدردان صاحب عزا می‌افزایند. [b]موضوع را عوض نکنید [/b] عوض کردن موضوع با قصد جلب توجه صاحبان عزا به موضوعات دیگر و ایجاد فراموشی، عملی نادرست که در بسیاری از موارد با ناکامی مواجه می‌شود و اگر در موارد کمی نیز با موفقیت انجام شود. در بازگشت خاطره سوگ، تاثیرات منفی شدیدتری در پی خواهد داشت. [b]از دست دادن همسر [/b] امام على علیه السلام : هر که مادر فرزند مرده‌‏اى را تسلّى دهد ، خداوند در آن روزى که هیچ سایه‌‏اى جز سایه عرش او نیست ، وى را در سایه عرش خود جاى دهد . منتخب میزان الحکمه ومیزان الحکمه ج6ص308) طبق نظر روانشناسان از دست دادن همسر یکی از بدترین نوع داغدیدگی هاست و بیشترین تاثیر را در زندگی فرد می گذارد . زیرا علاوه بر غم جدایی ، شرایط زندگی فرد نیز تغییر می کند.در زیر توصیه هایی آرده شده که در صورت فقدان همسر برای ود یا نزدیکانتان می توانید از آنها استفاده کنید. [b]توصیه به همسران داغدیده [/b] باید سعی کنید به طریقی دوری از او و این فاصله موجود را کم‌رنگ کنید. چه‌طور؟ باید سعی کنید با او مرتبط شوید. اگر باور دارید که او را کاملا از دست نداده‌اید و فقط بخشی از او یعنی فقط جسمش از پیش شما رفته، باید با انجام کارهایی (مثلا با نماز خواندن برایش) به روح او نزدیک شوید. این کار دو حسن دارد: * خیرات دادن یا مثلا رفتن به شیرخوارگاه یا خانه سالمندان و هر کار نیک دیگر برای آن متوفی باعث می‌شود شما از کار خیری که می‌کنید انرژی بگیرید و فراهم کردن شادی و نشاط برای دیگران هم قطعا انرژی مثبت و شادی دلنشینی را به خودتان برمی‌گرداند. * این کار موجب نزدیک‌تر شدن شما به خداوند می‌شود و این ارتباط عاشقانه با خالق هستی قطعا برایتان شادی‌آور خواهد بود و به شما عزم دوباره زندگی کردن می‌دهد. حس می‌کنید که با وجود خدا هرگز تنها نیستید و تسلیم اراده او می‌شوید. آدم‌هایی که اعتقاد قوی‌تری دارند با مرگ عزیزان خودشان راحت‌تر کنار می‌‌آیند. باید به مرور به فکر این باشید که یک معنای جدید را در زندگی تزریق کنید. اطرافیان هم می‌توانند به شما کمک کنند. شرکت در یک کلاس ورزشی، عضویت در یک حرکت اجتماعی . هرگز کسی به شما نمی‌گوید که تحمل این استرس ساده است ولی باید به خودتان بقبولانید که به هر حال، او رفته و دوباره باید دست بر زانویتان گذاشته، قد راست کنید و به زندگی برگردید چرا که تا وقتی با هم بوده‌اید، قدر هم را دانسته‌اید و با هم از زندگی لذت برده‌اید. در کنار این می‌توانید به خودتان قول بدهید تا اطرافیان زنده‌اند، قدر آنها را بدانید و از همه لحظه‌ها برای تبادل عشق و محبت استفاده کنید، شاید فردایی نباشد.